Οδός Πειραιώς. Θησείο, Γκάζι, Ρουφ, Κεραμεικός. Μπουλγκάκοφ στο χέρι, διπλός. Και βιβλίο και εισιτήριο για την βραβευμένη θεατρική διασκευή της «Καρδιάς Σκύλου». Διπλή χαρά!
Αφενός, επειδή πρόλαβα και είδα τη συγκλονιστική αυτή παράσταση και, αφετέρου, επειδή μου έδωσε την ευκαιρία να διαβάσω μια νουβέλα επιστημονικής φαντασίας, που παρά το γεγονός ότι είναι πολύ κωμική -με ένα καυστικό, μαύρο χιούμορ και μια λεπτή ειρωνεία που σκίζει σαν ακονισμένη λεπίδα-, έχει μια βαθύτατη, πολυεπίπεδη και ευφυή πολιτική και φιλοσοφική ματιά.
Από Μπουλγκάκοφ είχα διαβάσει τη «Λευκή Φρουρά», τη «Διαβολιάδα» και το αριστούργημα «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα», ένα από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία στον κόσμο. Την «Καρδιά του Σκύλου», την είχα -παραδόξως- στη βιβλιοθήκη μου να χάσκει αδιάβαστη. Ευτυχώς που μια παράσταση σαν αυτή την έφερε στο προσκήνιο.
Το βιβλιοκαφέ: Γκάρυ, Arts, Books ‘n Wines
Στάση για τσάι και διάβασμα, μέχρι να έρθει η ώρα για την παράσταση, στο μικρό βιβλιοκαφέ «Γκάρυ, Arts, Books ‘n Wines Project» στο Γκάζι, που όπως λέει και το όνομά του παντρεύει βιβλία, κρασιά και design ή καλλιτεχνικές δημιουργίες νέων (ή όχι μόνο) δημιουργών με όλα προσφέρει ένα μοντέρνο καφενείο: καφέδες, ροφήματα, μεζέδες και γλυκά. Ο χώρος είναι κατάλευκος -με πράσινες πινελιές- με ωραίες, φωτισμένες γύψινες βιβλιοθήκες γεμάτες με επιλεγμένες νέες και παλιότερες εκδόσεις: λογοτεχνία, ποίηση, θεατρικά έργα, δοκίμια κ.ά.
Info: Γαργηττίων 24, Γκάζι, τηλ. 2103453698 | instagram.com/gary.artsbookswines
Το βιβλίο: Καρδιά Σκύλου – Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (εκδ. Αντίποδες)
Μόσχα, λίγο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση. Αριστοκράτης φουτουριστής γιατρός που βλέποντας τον κόσμο του να αλλάζει, το ρίχνει στα αδίστακτα πειράματα, πουλώντας τρέλα. Σε άλλον κάνει επιμήκυνση άκρων (με ό,τι κι αν αυτό συνεπάγεται), σε άλλη κάνει τερατώδεις αισθητικές επεμβάσεις και σε έναν αδέσποτο σκύλο που μαζεύει από το δρόμο, μεταμοσχεύει την υπόφυση και τους όρχεις ενός νεαρού άνδρα, του μικροκακοποιού Κλιμ.
Ο αδέσποτος σκύλος, που όπως όλοι οι σκύλοι ονειρεύεται σαλάμια, ζει μια απλή και ταπεινή σκυλίσια ζωή, χωρίς να έχει φανταστεί ότι όχι μόνο θα γίνει πειραματόζωο επιφανούς χειρουργού διεθνούς φήμης, αλλά τελικά, αν το καλοσκεφτούμε, θα κερδίσει και την αθανασία όντας ήρωας του Μπουλγκάκοφ.
Ο σκύλος τρυπώνει για να κοπροσκυλιάσει στις εισόδους αστικών πολυκατοικιών και ζει στις σκιές, μέχρι να τον πάρουν χαμπάρι οι αιμοβόροι θυρωροί. Αποφεύγει με σπάνιο δόλο και εξαίσια καλοδουλεμένη πιρουέτα τις αδέσποτες κλωτσιές των οδοκαθαριστών και γίνεται τσιμπούρι σε ωραίες γραμματείς, μπας και τις συγκινήσει και τους πετάξουν κανένα ξεροκόμματο από το μπαγιάτικο κολατσιό τους. Καθώς, όμως, ο σκύλος, μια μέρα, τρίβεται στις λαϊκές νάιλον κάλτσες ενός κοριτσιού που τρέχει βιαστικά για να συναντήσει στα κρυφά τον παντρεμένο εραστή της, ένας μάγειρας, από την Πρότυπη Καντίνα Σίτισης των υπαλλήλων του Κεντρικού Συμβουλίου Λαϊκής Οικονομίας, του πετάει, για να τον διώξει, καυτό νερό και του ζεματίζει τη γούνα, προκαλώντας του ένα οδυνηρό έγκαυμα στα δεξιά του πλευρά. Ο έρμος σκύλος, υποφέροντας, κρύβεται σε μια γωνιά, πεινασμένος, και εξαθλιωμένος, πονώντας φρικτά. Ξαφνικά, ανάμεσα σε ονειροπολήσεις κρακοβιανών ημισαπισμέμων σαλαμιών και αμπελοφιλοσοφιών για την αδίστακτη φύση του προλετάριου διώκτη του που τον έλουσε με το βρασμένο νερό, το βλέμμα του Σάρικ συναντιέται με το πεπρωμένο του: τον σπουδαίο καθηγητή, ιατρό και ιδιοφυΐα της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, τον αξιότιμο σαλαμοκράτορα Δρ Φιλίπ Φιλίπποβιτς Πρεομπραζένσκι. Ο διάσημος χειρουργός με τα δερμάτινα χειροποίητα παπούτσια και το καλοραμμένο κοστούμι του, βγάζει, περνώντας μπροστά από το δύστυχο αδέσποτο σκυλί, ένα κομμάτι τσαλακωμένο χαρτί που αναδίδει μια θεσπέσια μυρωδιά ολόφρεσκου σαλαμιού – όχι σαν τα ζαμπόν από ψόφια άλογα, τα οποία του δίνουν καμιά φορά τα κοριτσόπουλα που βγάζουν τη νάιλον κάλτσα τους για κάτι προλεταριακές πενταροδεκάρες. Με αυτό το δόλιο και ύπουλο τέχνασμα, με το λαδωμένο περιτύλιγμα του σαλαμιού σαν δούρειο ίππο, ο Δρ Φιλίπ Φιλίπποβιτς μαγεύει τον σκύλο, τον οδηγεί στο διαμέρισμά του και τον ναρκώνει, για να τον κάνει πειραματόζωο στο χειρουργικό του τραπέζι.
Όταν ο σκύλος ξυπνάει, έχοντας ανδρική υπόφυση και όρχεις, αρχίζει σταδιακά να μεταμορφώνεται σε άξεστο και πονηρό αγροίκο που θα τινάξει στον αέρα με τις προλεταριακές του επαναστάσεις την αριστοκρατική και ευπρεπή ζωή του Δρ Φιλίπ Φιλίπποβιτς.
Το αποτέλεσμα είναι μια απίθανη σάτιρα της μετεπαναστατικής Ρωσίας, αλλά και εν γένει της ανθρώπινης κατάστασης, δείχνοντας την τραγική μοίρα κάθε επαναστάτη να μεταμορφωθεί σε έναν μικρό ή μεγάλο τύραννο.
Η νουβέλα αυτή, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες σε μετάφραση της Ελένης Μπακοπούλου, σηματοδοτεί και την ρήξη του Μπουλγκάκοφ με το επαναστατικό καθεστώς, όπως εξηγεί ο εκδότης Κώστας Σπαθαράκης, στο εξαιρετικό επίμετρο της έκδοσης: «Ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ (1891-1940), γιατρός, λογοτέχνης και θεατρικός συγγραφέας, είναι μια από τις εμβληματικές μορφές της ρωσικής λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Η περίπλοκη και συχνά αντιφατική σχέση του με τη Ρωσική Επανάσταση και τη σοβιετική εξουσία καθορίζει όλο του το έργο, από τα πρώιμα μικρά πεζά του (Οι περιπέτειες ενός νεαρού γιατρού, Διαβολιάδα, Τα μοιραία αυγά, Καρδιά σκύλου) μέχρι τα αριστουργήματα της ωριμότητάς του (Η μυθιστορία του κ. Μολιέρου, Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα). Η Καρδιά σκύλου, που γράφτηκε τους πρώτους μήνες του 1925 και προοριζόταν να δημοσιευτεί στο περιοδικό Νιέντρα, όπως η Διαβολιάδα και τα Μοιραία αυγά, είναι ένα μεταιχμιακό έργο, καθώς σηματοδοτεί την οριστική ρήξη του συγγραφέα με τη σοβιετική πραγματικότητα, προς το τέλος της περιόδου της Νέας Οικονομικής Πολιτικής. Είναι το έργο στο οποίο ο Μπουλγκάκοφ διατυπώνει την αδυναμία του να ενταχθεί στο νέο σκηνικό που διαμορφώνεται σταδιακά στην επαναστατική Ρωσία, αλλά και το έργο που προκάλεσε τη δυσμένεια της πολιτικής εξουσίας. Η Καρδιά σκύλου ανήκει ειδολογικά στην επιστημονική φαντασία αλλά εντάσσεται στην παράδοση της μενίππειας σάτιρας, του είδους δηλαδή εκείνου που παρωδεί τους κάθε λογής τσαρλατάνους, σοβαροφανείς και φανατικούς […] Στόχος της σάτιρας του Μπουλγκάκοφ είναι εν προκειμένω η αναμόρφωση και οι αναμορφωτές εν γένει, η προσπάθεια να μετασχηματιστεί με μια χειρουργική επέμβαση ο αδέσποτος σκύλος σε πολιτισμένο άνθρωπο, ο ακατέργαστος μουζίκος σε σοβιετικό πολίτη. Ο Μπουλγκάκοφ επιτίθεται στις ρηχές εξισωτικές ιδέες, παρωδεί τη γλώσσα της ανώνυμης καταγγελίας και διακωμωδεί τη συνύπαρξη σε ένα κτίριο κοινοβιακών διαμερισμάτων ανθρώπων με διαφορετική κοινωνική καταγωγή και πολιτισμικό επίπεδο. Πιστός όμως στην παράδοση του είδους, επικεντρώνει την ουσία της σάτιράς του στον ίδιο τον αναμορφωτή, τον κοινωνικά και πολιτικά συντηρητικό αλλά δήθεν καινοτόμο καθηγητή Πρεομπραζένσκι, αυτόν τον διεθνή φάρο της επιστήμης που εγκαινιάζει μια ψευδοεπιστήμη “αναζωογόνησης” του ανθρώπινου σώματος, προκαλώντας έτσι ένα κωμικό αδιέξοδο. Η μεταμόσχευση της υπόφυσης των όρχεων του μικροκακοποιού Κλιμ μετατρέπει το αφελές αδέσποτο σε έναν εντελώς ανυπόφορο, ανεπίδεκτο βελτίωσης, λαϊκό τύπο».
Η παράσταση: Καρδιά του Σκύλου – Θέατρο Κιβωτός
Η θεατρική διασκευή της νουβέλας του Μπουλγκάκοφ, που βασίζεται στη μετάφραση της Ελένης Μπακοπούλου και έγινε από την Έφη Μπίρμπα και τον Άρη Σερβετάλη, οπτικοποιείται μινιμαλιστικά επί σκηνής αφήνοντας το κείμενο να ανασάνει και να πρωταγωνιστεί, χωρίς ωστόσο αυτό να γίνεται εις βάρος της δραματουργίας. Ο λόγος είναι θεατρικός, τα αφηγηματικά τεχνάσματα της σκηνοθεσίας που έχει κάνει η Μπίρμπα είναι ευρηματικά, το κινούμενο σκηνικό, με το μακρύ τραπέζι που λειτουργεί πολυμορφικά αλλά και με τους αστείους καναπέδες του σοβιετικού λούμπεν, είναι ζωηρό, επιτρέποντας στον υπερκινητικό σκύλο να κινείται διαρκώς. Τα πλάνα από την κάμερα που καταγράφει όσα συμβαίνουν, προβάλλοντάς τα με προτζέκτορα στην πλάτη του σκηνικού, είναι μια ευφυής σύλληψη που αφενός δίνει ψηφιακή μεταμοντέρνα οπτική στην παράσταση και αφετέρου επιτρέπει στους θεατές που κάθονται στις πιο ψηλές θέσεις να μπορούν να παρακολουθούν τις λεπτομέρειες στο πρόσωπο των ηθοποιών. Ο Σερβετάλης παίζει ακόμα και με τις ανάσες του, με τα μάτια, με τις γκριμάτσες, με τα γαβγίσματα. Είναι ένας συναρπαστικός ηθοποιός που δεν σε αφήνει να πάρεις τα μάτια σου από πάνω του.
Αυτή είναι η τελευταία εβδομάδα από τον δεύτερο χρόνο που παίζεται η παράσταση στην Αθήνα (θα παίζεται στο Θέατρο Κιβωτός μέχρι την Κυριακή 30 Μαρτίου, ενώ στη συνέχεια, η παραγωγή ανεβαίνει στη Θεσσαλονίκη για δέκα ημέρες, από τις 25 Απριλίου έως τις 04 Μαϊού).
Ιnfo: Για τις παραστάσεις στην Αθήνα κάντε κλικ εδώ και για τη Θεσσαλονίκη εδώ.
Το φαγητό: Μείγμα
Μετά την παράσταση πήγαμε για φαγητό στο υπέροχο Μείγμα, το νέο μεζεδοπωλείο της αγαπημένης μου Μαρίνας Χρονά στον Κεραμεικό. Ένα μείγμα συναισθημάτων, νοστιμιάς, εμπνεύσεων, υλικών και συνδυασμών που με τη γεύση του ξυπνά μνήμες.
Με φοβερές γεύσεις, σε προσιτές τιμές, η ταλαντούχα νεαρή σεφ που πέρυσι έστησε και το εκπληκτικό Ρίνι Δίπλα Στο Μουσείο, στα Εξάρχεια, «σχεδίασε», όπως έγραψα και στο iefimerida, «ένα έξυπνο μενού από το οποίο δεν ξέρεις τι να πρωτοδιαλέξεις. Μεζέδες λιχούδικους από αυτούς που άλλοτε είναι ο ορισμός του comfort food, όπως τα εκπληκτικά κανελόνια γεμιστά με ραγού κόκορα, με Αρσενικό Νάξου και μια λαχταριστή μπεσαμέλ που λιώνει στο στόμα, και άλλοτε παίζουν με το φαντασιακό μας όπως τα ντόνατ μανιταριών ή οι λουκουμάδες μπακαλιάρου». Επισκεφθείτε το οπωσδήποτε και αν δεν σας στοιχειώσουν τα θεϊκά Κασιώτικα ντολμαδάκια να μην με λένε Lou.
Info: «Μείγμα» – Μεγάλου Αλεξάνδρου 114, τηλ.: 2103452094 | instagram.com/meigma_athens
Το κοκτέιλ: Felicità, Aperitivo & Wine Bar
Δεν είναι δυνατόν να είσαι στην περιοχή και να μην πας για κοκτέιλ στο υπέροχο Felicità. Εκεί οι δύο ωραίοι τύποι που το έχουν στήσει -o Αλέξανδρος Καμπέρης και ο Κωνσταντίνος Κωνσταντίνος Μπόλας, είναι διαβόλου κάλτσα.
Ο Κωνσταντίνος με τη λατρεία του για τη μαγειρική έχει στήσει ένα ινσταγκραμικό blog: το thiscookingman, που είναι σκέτη έμπνευση!
Info: Felicità, Μεγάλου Βασιλείου 40, Ρουφ, τηλ. 2110015858 | felicitaofathens.gr – instagram.com/felicita.athens
ΥΓ. Δεν είναι η πρώτη φορά που παρακολουθώ να διασκευάζεται έργο του Μπουλγκάκοφ στο θέατρο. Πριν αρκετά χρόνια, αν δεν με απατά η μνήμη μου το 2012, είχα δει στο Studio Μαυρομιχάλη, μια φοβερή -εξίσου μινιμαλιστική- πολύωρη παράσταση, με τη διασκευή του μυθιστορήματος «Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα», σε σκηνοθεσία του Τάσου Δαρδαγάνη. Με τούτα και μ΄ εκείνα, κάνω τώρα διαβολεμένο κέφι να επιστρέψω με πάθος στο αριστούργημα του Μπουλγκάκοφ που είχα διαβάσει όταν είχα πρωτοξεκινήσει να δουλεύω στα περιοδικά, το μακρινό 1998.
Lou Read 