Τσάι με τους Κάζαλετ

1937. Αγγλική εξοχή. Ένα country house γεμάτο τριαντάφυλλα, ηλιόλουστα δωμάτια με μισάνοιχτα παράθυρα και τις κουρτίνες τους να ανεμίζουν, οπωρώνες που λάμπουν στο φως του πρωινού, πικ νικ στη θάλασσα, πλουσιοπάροχα γεύματα, τραπέζια στρωμένα στον κήπο με πορσελάνινες τσαγιέρες και φλιτζάνια για το απογευματινό τσάι, βραδιές με πιάνο και ποίηση, ατέλειωτοι περίπατοι μέσα στη σιωπή του δάσους μετά το δείπνο. Βρισκόμαστε στο Σάσεξ, στην εξοχική έπαυλη της οικογένειας Κάζαλετ, ευκατάστατων εισαγωγέων ξυλείας, και παρακολουθούμε τις αργόσυρτες διακοπές τους λίγο πριν ξεσπάσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.

Η καθημερινότητα των Κάζαλετ έχει τη βικτωριανή νωθρότητα, το εθιμοτυπικό και τις συνήθειες που ακόμα κρατούσε από τον 19ο αιώνα η αριστοκρατική τάξη στην Αγγλία. Μόνο που εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με αριστοκράτες που έχουν τίτλο ευγενείας και έναν τεράστιο πύργο που συντηρούνταν με δυσκολία όπως στο Downton Abbey του Julian Fellowes, αλλά με μία αστική οικογένεια εμπόρων που ζει όμως αριστοκρατικά σε μια μικρότερη κλίμακα. Το σπίτι είναι τεράστιο, με παλιές και νέες πτέρυγες, με έναν αχανή κήπο που ενώνεται με το παρακείμενο δάσος, με στάβλους, γήπεδο τένις και σκουός, κατοικίες για το πολυάριθμό προσωπικό και πολυτελείς ξενώνες. Οι τρεις γενιές των Κάζαλετ -οι γονείς, τα τέσσερα παιδιά (μια ανύπαντρη κόρη και τρεις γιοι με τις συζύγους τους) και τα εγγόνια- περνούν τις μέρες τους μέσα στην ανεμελιά της αγγλικής εξοχής, αν και κανένας δεν είναι ακριβώς ευτυχισμένος. Οι πληγές του Μεγάλου Πολέμου είναι ακόμα ανοιχτές, ενώ οι ανησυχητικές ειδήσεις για την ολοένα αυξανόμενη επιθετικότητα του Χίτλερ σκιάζουν τις μέρες ευδαιμονίας τους. Όλοι γραπώνονται από τις καλοκαιρινές διακοπές τους, βλέποντας όμως τις ζωές τους να ισορροπούν σε ένα τεντωμένο σκοινί.

Η Elizabeth Jane Howard σε αυτή την οικογενειακή σάγκα, «Το χρονικό της Οικογένειας Κάζαλετ», που εκτείνεται αφηγηματικά σε πέντε ογκώδεις τόμους (οι δύο πρώτοι έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα), συνθέτει ένα γλυκόπικρο αφήγημα που διαβάζεται ευχάριστα και παρά τον όγκο του κυλάει σαν νερό. Στα βιβλία αυτά έχει βασιστεί η παλιά σειρά του BBC The Cazalets.

Η συγγραφέας χτίζει πολύ ενδιαφέροντες χαρακτήρες, όχι μόνο βασικούς αλλά και δευτερεύοντες, όπως η δασκάλα των κοριτσιών, η ηλικιωμένη δεσποινίδα Μίλιμεντ, ή η μουσικός Σιντ, ερωμένη της κόρης των Κάζαλετ Ρέιτσελ, και αναλύει την ψυχολογία τους με μεγάλη συνέπεια και λεπτομέρεια. Προβληματικοί γάμοι, κοινωνικές συμβάσεις, οικογενειακές κόντρες, μυστικοί έρωτες, αδελφικοί ανταγωνισμοί, σχέσεις εξάρτησης, υποδόρια βία, γυναικεία καταπίεση, περιγράφονται με λεπτότητα από μια κλασικού βρετανικού στυλ αφηγήτρια που δεν περιορίζεται σε μια μονοσήμαντη απεικόνιση της εποχής, αλλά δημιουργεί έναν καμβά που φανερώνει τα πολλαπλά στρώματα μιας πολυσύνθετης ιστορικής περιόδου γεμάτης αντιφάσεις.

Η περίοδος του Μεσοπολέμου στην Ευρώπη είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες για τη λογοτεχνία και την Τέχνη. Η Howard στον πρώτο τόμο «Τα ανέμελα χρόνια» (μτφρ. Αγορίτσα Μπακοδήμου, εκδ. Ελληνικά Γράμματα), σκιαγραφεί αυτή την πολύ ιδιαίτερη μεταβατική φάση, αυτή την ξέφρενη ανεμελιά, που παρά τις καταιγιστικές αλλαγές και τους κοινωνικοπολιτικούς και οικονομικούς μετασχηματισμούς, λειτουργεί σαν αντίδραση, σαν ξόρκι, σαν αντίδοτο στη βία και τη φρίκη που άφησε πίσω του ο Ά Παγκόσμιος Πόλεμος. Δημιουργεί το πορτραίτο των ευκατάστατων Άγγλων -εκφράζοντας έτσι τα συναισθήματα της αστικής τάξης των Ευρωπαίων-, που παρά το ασταθές πολιτικό σκηνικό με την ανάδυση των άκρων (φασισμός στην Ιταλία και ναζισμός στη Γερμανία), τον ισπανικό εμφύλιο και την σοσιαλιστική επανάσταση της εργατικής τάξης, έχουν συνειδητοποιήσει ότι όλα γύρω τους είναι ρευστά και νιώθοντας ανασφάλεια για το μέλλον, γραπώνονται από το παρόν προσπαθώντας να ξεδώσουν, να απολαύσουν τη στιγμή, να ζήσουν το τώρα.

ΥΓ. Παράλληλα αυτό το διάστημα διαβάζω στο Kindle το βιβλίο «The Long Weekend: Life in the English Country, 1918-1939» του Adrian Tinniswood, ένα υπέροχο δοκίμιο για τα σπίτια στην αγγλική εξοχή και τις συνήθειες της αριστοκρατικής και αστικής τάξης του Μεσοπολέμου. Φοβερό βιβλίο που το απολαμβάνω πολύ!